Ενημερωτικό Δελτίο-Διάλεξη της κ. Ντίνας Αναστασιάδου: «Μέγας Αλέξανδρος και η εξάπλωση της βουδιστικής τέχνης σε Ινδία και Ιαπωνία»
Στο πλαίσιο του μαθήματος «Βουδισμός και Ανατολικά Θρησκεύματα», την Παρασκευή, 1η Δεκεμβρίου 2023 και ώρα 10:30 π.μ., στην Αίθουσα Οπτικοακουστικής Διδασκαλίας της Θεολογικής Σχολής, μετά από πρόσκληση του διδάσκοντος Επίκουρου Καθηγητού κ. Απόστολου Μιχαηλίδη, η κ. Ντίνα Αναστασιάδου, γλύπτρια, ζωγράφος και Πρόεδρος του Ελληνο-Ιαπωνικού Συνδέσμου Φιλίας, παρέδωσε διάλεξη με θέμα «Μέγας Αλέξανδρος και η εξάπλωση της βουδιστικής τέχνης σε Ινδία και Ιαπωνία».
Η κ. Αναστασιάδου, χάρη στις σπουδές της (αριστούχος απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών του Ε.Κ.Π.Α., κάτοχος ΜΔΕ στην Ιστορία της Ιαπωνικής Τέχνης από τη Φιλοσοφικής Σχολή του Πανεπιστημίου του Κιότο, κάτοχος ΜΔΕ Καλών Τεχνών από το Πανεπιστήμιο της Καλκούτας), τις ειδικεύσεις της στην ιαπωνική βουδιστική γλυπτική, την ιαπωνική καλλιγραφία, τη ζωγραφική Ζεν (sumi-e) και τη μακρόχρονη παραμονή της στην Ιαπωνία, ανέπτυξε και ανέλυσε εμπεριστατωμένα το θέμα της διαλέξεώς της.
Ξεκινώντας από την κατάκτηση του βορειοδυτικού τμήματος της ινδικής υποηπείρου από τον Μέγα Αλέξανδρο (326 π.Χ.) και την ίδρυση των ελληνιστικών βασιλείων σε περιοχές που σήμερα αντιστοιχούν στο Αφγανιστάν, Πακιστάν και ΒΔ. Ινδία, η κ. Αναστασιάδου μας ταξίδεψε στο μακρινό παρελθόν και μέσω της προβολής πάμπολλων εικόνων κατέδειξε την επίδραση της αρχαίας ελληνικής τέχνης στη βουδιστική, αλλά και στην ινδική τέχνη γενικότερα (γλυπτική, ζωγραφική και αρχιτεκτονική).
Έτσι, στην οθόνη της Αίθουσας Οπτικοακουστικών Μέσων παρήλασαν τα γλυπτά της ελληνοβουδιστικής σχολής της Γκαντάρα (Ghadāra, περιοχή του σημερινού Β.Δ. Πακιστάν και Β.Α. Αφγανιστάν), η οποία άκμασε μεταξύ του 1ου αι. π.Χ. και 7ου αι. μ.Χ., όπως μορφές του Βούδα σε στάση διαλογισμού και «κοιμώμενου», εισερχόμενου στο νιρβάνα, με καταφανή επίδραση της αρχαιοελληνικής τεχνοτροπίας (π.χ. πτυχώσεις στις χλαμύδες, σγουρά μαλλιά). Ανάγλυφες παραστάσεις διαφόρων μποντισάτβα (π.χ. Μαϊτρέγια, Πάντσικα, Χαρίτι) με εντυπωσιακότερη αυτή του μποντισάτβα Βατζαραπάνι, η οποία είναι πανομοιότυπη της μορφής του Ηρακλέους. Επιπλέον, Άτλαντες που στηρίζουν βουδιστικά μνημεία, Ερωτιδείς, Νηρηίδες, Ιχθυοκένταυροι, η Νίκη, ο Βορέας, ο Τρίτων, η Αφροδίτη, ο Ποσειδώνας, η Σφίγγα, ο Δούρειος Ίππος κ.ά. Ερείπια ελληνιστικών πόλεων, τα εγχάρακτα ελληνόγλωσσα διατάγματα και οι αναθηματικές στήλες του βουδιστή αυτοκράτορα Ασόκα (268-232 π.Χ.), τα νομίσματα του Δημητρίου Α΄ (200-180 π.Χ.) με τον μποντισάτβα Βατζαραπάνι, όπως και αυτά του βασιλιά Μενάνδρου (165/155-130 π.Χ.), ενός εκ των σημαντικότερων προστατών του Βουδισμού, οι ελληνόγλωσσες επιγραφές νομισμάτων αυτοκρατόρων Κουσάν με τη μορφή του Βούδα (1ος αι. μ.Χ. - 4ος αι. μ.Χ.), οι τοιχογραφίες των σπηλαίων της Ατζάντα (2ος αι. π.Χ.-τέλη 5ου αι. μ.Χ.) με βουδιστικά θέματα και την έντονη επίδραση της αρχαιοελληνικής ζωγραφικής, κιονόκρανα σε βουδιστικά μνημεία με στοιχεία κορινθιακού ρυθμού, δείγματα ζωγραφικών και γλυπτών παραστάσεων με ελληνική επίδραση που βρέθηκαν στην Κίνα και ανάγονται στους τελευταίους π.Χ. αιώνες έως τον 7ο αι. μ.Χ. Μια επίδραση που άγγιξε και την ιαπωνική βουδιστική τέχνη, η οποία έχει αποτυπωθεί σε αγάλματα του Βούδα, του Fūjin, του σιντοϊστικού θεού του ανέμου και των Niō, των «Φυλάκων» των βουδιστικών ναών.
Μετά το πέρας της διαλέξεως και τη διατύπωση ερωτήσεων ακολούθησε εποικοδομητική συζήτηση η οποία περιέλαβε θέματα όπως η σχέση πίστεως και ύλης στη βουδιστική τέχνη, η αναγωγή προσκυνήσεως προς το απαθανατιζόμενο πρόσωπο ή προς το υλικό κατασκευής, η ενδεχόμενη άσκηση ειδωλολατρίας στον Σιντοϊσμό κ.λπ.
Εν κατακλείδι, η διάλεξη της κ. Αναστασιάδου εμπλούτισε τις γνώσεις των φοιτητών μας γύρω από την βουδιστική τέχνη και πολιτισμό και έδωσε την ευκαιρία γνωριμίας με ένα ξεχασμένο μέρος της ελληνικής ιστορίας. αυτό των ελληνιστικών βασιλείων της νοτιοανατολικής Ασίας, που επιβίωσαν επί τρείς αιώνες (τέλη 4ου αι. π.Χ.-τέλη 1ου αι. π.Χ. με αρχές 1ου αι. μ.Χ.).